Η Θεσσαλονίκη βρέθηκε στο επίκεντρο το γεγονότων εκείνης της περιόδου αφού ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση και το κεντρικό λιμάνι ανεφοδιασμού των δυνάμεων της Αντάντ στο Μακεδονικό Μέτωπο.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918) οφείλεται κυρίως στον ανταγωνισμό των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης (Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, Αυστροουγγαρία), οι οποίες προσπαθούσαν να αποκτήσουν οικονομική και πολιτική επιρροή στις αδύναμες χώρες τόσο της Ευρασίας όσο και της Αφρικής. Ιδιαίτερα η ανερχόμενη βιομηχανικά Γερμανία επεδίωκε να εισέλθει στο διεθνή ανταγωνισμό, όπου εκεί τον πρώτο ρόλο κατείχε η Αγγλία. Έτσι ήδη πριν την κήρυξη του πολέμου δύο συνασπισμοί σχηματίστηκαν στην Ευρώπη: η Τριπλή Συμμαχία (Κεντρικές Δυνάμεις) που αποτελούνταν από τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία και την Ιταλία (αρχικά) και η Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση (Αντάντ) που αποτελούνταν από τη Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία.
Η αφορμή του πολέμου δόθηκε με τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου, διάδοχου του Αυστροουγγρικού θρόνου, και της συζύγου του στις 28 Ιουνίου 1914 στο Σεράγεβο από ένα Σέρβο φοιτητή.
Τα Βαλκάνια και η Τουρκία εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης μεταξύ Ευρώπης και Ανατολής κατέχουν ιδιαίτερη στρατηγική θέση, για αυτό και αποτέλεσαν χώρο ανταγωνισμού μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Βουλγαρία και η Τουρκία τάχθηκαν με το πλευρό της Γερμανίας. Η Ελλάδα εξαιτίας της αντίθεσης μεταξύ της κυβέρνησης Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου σχετικά με τη στάση που έπρεπε να τηρήσει η Ελλάδα, οδηγείται προς τον εθνικό διχασμό. Ο Βενιζέλος επεδίωκε την ένταξη της Ελλάδας στον πόλεμο με το πλευρό της Αντάντ, ενώ ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε μεν ουδετερότητα, με το μέρος όμως της Γερμανίας.
Η ελληνική ουδετερότητα, ωστόσο, παραβιάστηκε όταν το φθινόπωρο του 1915 προσέγγισαν την προκυμαία της Θεσσαλονίκης πληθώρα συμμαχικών πλοίων των Αγγλογάλλων και αποβίβασαν στρατιώτες και οπλισμό. Η άφιξη των Συμμάχων στην πόλη πραγματοποιήθηκε ύστερα από την αποτυχία των επιχειρήσεών τους στη χερσόνησο της Καλλίπολης στα Δαρδανέλλια εναντίον της Τουρκίας, η οποία στηρίζονταν από τους Γερμανούς. Επιπρόσθετα, εκείνη την περίοδο ο βουλγαρικός στρατός επιτίθονταν εναντίον της Σερβίας, έτσι οι Άγγλοι και οι Γάλλοι έσπευσαν να υποστηρίξουν τους συμμάχους τους Σέρβους.
Η Θεσσαλονίκη εξάλλου αποτελούσε κομβικό σημείο στα Βαλκάνια, διαθέτοντας λιμάνι, καθώς και οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, καθιστώντας την έτσι ιδανική βάση των επιχειρήσεων των Αγγλογάλλων.
Συνολικά αποβιβάστηκαν στην πόλη περισσότεροι από 200.000 Βρετανοί και Γάλλοι (ΦΩΤΟ). Οι πρώτοι με στρατηγό τον σερ Μπράιαν Μαχόν έστησαν τον καταυλισμό τους στην περιοχή του Ντεπώ και του Πανοράματος, ενώ οι δεύτεροι με στρατηγό τον Μωρίς Σαρράιγ στρατοπέδευσαν στα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης.
 |
| Βρετανοί και Γάλλοι στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. |
Παρόλα αυτά, οι Αγγλογάλλοι για αρκετό καιρό δεν ενεπλάκησαν σε πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά αρκέστηκαν στη διάνοιξη ορυγμάτων και χαρακωμάτων περιμετρικά της Θεσσαλονίκης, ώστε να είναι προετοιμασμένοι για ενδεχόμενη γερμανοβουλγαρική επίθεση. Μεταξύ των Άγγλων και Γάλλων στρατιωτών υπήρχαν και πολλοί επιστήμονες, συγγραφείς, φωτογράφοι κ.α., οι οποίοι βρήκαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να μελετήσουν τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή.
Δείτε σπάνιες εικόνες του πολέμου απο το Μακεδονικό-Αθηναικό πρακτορείο ειδήσεων και τις γλαφυρές περιγραφές ιστορικών και ανθρώπων που έζησαν το γέγονος απο κοντά .
