"Ανεξερεύνητη" από τον μαζικό τουρισμό, η Λέρος, με τη γλυκιά Φύση και τα κρυστάλλινα νερά, καλοδέχεται τους επισκέπτες της τώρα που πλέον μπορεί, μακριά από κάθε αρνητικό συνειρμό του παρελθόντος, να αναδείξει την πραγματική ομορφιά της, αναλλοίωτη και αυθεντική
Η Λέρος βρίσκεται στο ΝΑ Αιγαίο, ανήκει στα Δωδεκάνησα και η συνολική της έκταση είναι περίπου 54 τ. χλμ., με μήκος ακτογραμμής που φτάνει περίπου τα 71 χλμ. Το σχήμα της είναι στενόμακρο και πολυσχιδές, λόγω των βαθιών κόλπων και των μεγάλων φυσικών λιμανιών που διαθέτει, κάτι που προκάλεσε το ενδιαφέρον των ταξιδευτών σε όλες τις εποχές, όπως αναφέρεται σε σχετικές μαρτυρίες.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Λέρος, γνωστή και σαν το νησί της Άρτεμις, πρωταγωνιστεί στην ιστορία του Ελλαδικού χώρου από τα προϊστορικά χρόνια.
Η στρατηγική της θέση στο νοτιοανατολικό Αιγαίο ήταν ο κύριος λόγος που το νησί ανέκαθεν αποτελούσε μήλον της έριδος ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις.
Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης που εντοπίστηκαν στο νησί και συγκεκριμένα στο Παρθένι, ανήκουν στη Νεολιθική εποχή.
Η Λέρος κατοικήθηκε από Κάρες, Λέλεγες, Φοίνικες, Κρήτες, Δωριείς και Ίωνες.
Σύμφωνα με τον Όμηρο η Λέρος συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο.
Ο ιστορικός Ηρόδοτος αναφέρει τους στενούς δεσμούς εμπορικούς, οικονομικούς και πνευματικούς που είχε αναπτύξει το νησί με τους Ίωνες της Μιλήτου.
Η Λέρος αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας.
Στα χρόνια του Βυζαντίου, το νησί άνηκε στο θέμα της Σάμου. Τότε οικοδομήθηκε το περίφημο Κάστρο και η εκκλησία της Παναγίας του Κάστρου. Την ίδια περίοδο κτίστηκε και το Κάστρο των Λεπίδων, το γνωστό Παλαιόκαστρο, καθώς και πολλοί μεγαλόπρεποι ναοί.
Το 1314 το νησί κατέλαβαν οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη, οι οποίοι επέκτειναν το βυζαντινό κάστρο κάνοντάς το απόρθητο για κάθε επίδοξο κατακτητή.
Το 1522 η Λέρος περνά στην κυριαρχία των Τούρκων, στην οποία και παρέμεινε – όπως όλα τα Δωδεκάνησα – ως το 1912 που ανέλαβαν την εξουσία οι Ιταλοί. Το νησί γίνεται ναυτική βάση και ξεκινά γι’ αυτό μια περίοδος ανάπτυξης. Κτίζεται η πόλη στο Λακκί και πολλά επιβλητικά κτίρια που κοσμούν την περιοχή.
Το 1948, η Λέρος ενσωματώθηκε, μαζί με όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου, με την Ελλάδα.
Στην περιοχή Αγ. Μαρίνας και στη νότια είσοδο του κόλπου δεσπόζει το Μπρούζι, πιθανότατα ρωμαικό φρούριο και σποραδικά υπάρχουν ψηφιδωτά με ωραίες χρωματικές συνθέσεις και σχέδια. Τοξοειδείς κατασκευές, λείψανα υδραγωγείου κ.α. είναι χαρακτηριστικά δείγματα της ρωμαϊκής τεχνοτροπίας.
Τη σημασία της Λέρου στη ναυσιπλοϊα επισημαίνει ο Πλούταρχος όταν αναφέρται στην αιχμαλωσία του Ιούλιου Καίσαρα στο νησί Φαρμάκος, στα ΒΑ της Λέρου.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Λέρος ακολουθεί την τύχη των άλλων νησιών της Δωδεκανήσου.
Στο Παρθένι πρέπει να υπήρχε οικισμός που ξεκινούσε από τη θάλασσα κι έφθανε μέχρι το λόφο. Σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα ανακαλύφθηκαν τα ερείπια τρίκλιτης βασιλικής, πιθανότατα πρωτοχριστιανικής περιόδου και μαοναστηριακό συγκρότημα.
Επί του λόφου Απιτύκι στο κέντρο σχεδόν του νησιού της Λέρου σε ύψος 300 μ., υψώνεται το Μεσαιωνικό Κάστρο της Παναγίας , το οποίο πήρε το όνομά του από το ναό της Θεοτόκου όπου είναι αποθησαυρισμένο το «Ιερό Παλλάδιο των Λερίων » , η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας που με θαυμαστό τρόπο έφθασε στο νησί της Λέρου την εποχή της Εικονομαχίας .Σε χρυσόβουλο του Αλεξίου Κομνηνού το Κα΄στρο απαντάται με την ονομασία Κάστρο Παντελίου και είναι εδρασμένο σε θεμέλια Αρχαίας Ακρόπολης, στη σημερινή του δε μορφή το διαμόρφωσαν οι Ιππότες του Αγ.Ιωάννου μετά τους Βυζαντινούς του κτήτορες
Ο ναός της Παναγίας είναι κτίσμα του 11ου αιώνα (Ανασκαφές εδώ έφεραν στο φως αρχαίο τάφο του 7ου π.Χ. αιώνα.), το χρυσοποίκιλτο τέμπλο είναι του 1745καθώς και ο Δεσποτικός Θρόνος και ο Αμβωνας. Στο χώρο του Κάστρου υπάρχει ακόμη ο ναός της Αγ.Τριάδας με σπαράγματα τοιχογραφιών του 9ου αιώνα , του Αγ.Νικολάου και ένας μεσαιωνικός ναός που πρόσφατα αφιερώθηκε στον Αγνωστο Χριστιανό Μάρτυρα. Επί αρχιερατείας δε Νεκταρίου Χατζημιχάλη αναπαλαιώθησαν ο ναός , ο περιβάλλων χώρος και τα παρεκκλήσια , ανηγέρθη δε εκ βάθρων ιδιαίτερος χώρος όπου συνελλέγησαν και φυλάσσονται Ιερά Κειμήλια όλων των ναών του νησιού,στον ίδιο χώρο φυλάσσεται δε και η προσωπική του βιβλιοθήκη. Επίσης εδώ είναι αποθησαυρισμένη η περίφημη βιβλιοθήκη της Παναγίας του Κάστρου που περιέχει χειρόγραφα και παλαίτυπα που χρησιμοποιούσαν σε δύσκολες εποχές οι μαθητές της Σχολής του Μοναχού Δαμασκηνού, ο οποίος την ίδρυσε το και λειτούργησε στο χώρο αυτό για μισό περίπου αιώνα, αποτελεί δε το πρώτο Ελληνικό σχολείο του νησιού.
Μέσα στο κάστρο βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγιάς Κυράς (1300), με όμορφες αγιογραφίες, αρχαιολογική και βυζαντινή-εκκλησιαστική συλλογή-εικόνες, χειρόγραφα, κολυμπήθρα, επιτάφιο. Για την εικόνα της Παναγίας οι θρύλοι και οι λαϊκές παραδόσεις δεν έχουν τέλος.
Στο κλίτος του ναού σε παλαιό τάφο ετάφη το 1992 η γνωστή ιεραπόστολος Μοναχή Γαβριηλία Παπαγιάννη.
Η Ιερά Μονή εορτάζει την 15η και 23η Αυγούστου .
Η εικόνα Της που βρίσκεται μέσα στο ναό θεωρείται θαυματουργή και συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές. Έξω και πίσω από το Κάστρο διατηρούνται ακόμη παλιοί και γραφικοί ανεμόμυλοι, απομεινάρια μιας άλλης εποχής. Η θέα από το Κάστρο είναι μαγευτική. Σχεδόν όλη η Λέρος απλώνεται στα πόδια του επισκέπτη ενώ το μάτι ατενίζει το απέραντο γαλάζιο.
Το κάστρο προστάτευε τον πληθυσμό που οχυρωνόταν στο εσωτερικό του σε περιπτώσεις πειρατικών και ληστρικών επιδρομών. Σε περιόδους ειρήνης και ησυχίας οι κάτοικοι ζούσαν στα γύρω σπίτια, από τα οποία σήμερα βλέπουμε ερείπια περίπου 180 παλιών κατοικιών.
ΛΑΚΙ(ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΦΥΣΙΚΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ)
 |
| LAKKI (PORTO LAGO) 1935 |
Έχουν αφήσει όμως έντονα τα σημάδια τους οι Ιταλοί. Στη δεκαετία του 20 δημιούργησαν στο Λακκί μια νέα πόλη με σωστό και μελετημένο ρυμοτομικό σχέδιο, γκρέμισαν παλιά κτίρια και ανοικοδόμησαν νέα, μεγάλα και επιβλητικά, με πρωτοποριακή αρχιτεκτονική. Δυστυχώς πολλά από αυτά τα κτίρια στο Λακκί έχουν παραμεληθεί και αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Σε πολύ καλύτερη κατάσταση βρίσκονται στον οικισμό του Πλάτανου, πολλά αρχοντικά ιταλικού ρυθμού που δίνουν έναν άλλο αέρα στο νησί. Μία πολύ έντονη ιστορικά περίοδος για τη Λέρο, ήταν αυτή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Λόγω της θέσης του και των φυσικών λιμανιών της έγινε θέατρο πολλών μαχών.
Εδώ το 1943 βυθίστηκε το αντιτορπιλικό «ΒΑΣ. ΟΛΓΑ». Λίγα χρόνια πριν, ένα γερμανικό πολεμικό αεροσκάφος ανακαλύφθηκε στα νερά της Λέρου και ανασύρθηκε. Μόνο ερείπια και ιταλικά χαλάσματα σε θέσεις κλειδιά θυμίζουν πια αυτή την περίοδο. Υπάρχει μία σκέψη να γίνει ένα ανοιχτό μουσείο του Β’ Παγκοσμίου έτσι ώστε να επιδιορθωθούν κάποια κτίρια και να αξιοποιηθεί τουριστικά αυτή η περίοδος της ιστορίας. Πάντως η ιταλική «κατοχή» φαίνεται πως συνεχίζεται, ειρηνικά αυτή τη φορά. Δεν είναι λίγοι οι Ιταλοί που έχουν αγοράσει οικόπεδα και έχουν χτίσει εξοχικά στο πανέμορφο νησί.
Όλοι θα μαγεύονταν αν δουν για παράδειγμα το γραφικό ψαροχώρι Παντέλι από ψηλά. Υπάρχουν και οι ανακαινισμένοι Μύλοι που βρίσκονται σε αυτό το σημείο και προσφέρονται προς ενοικίαση. Μπορεί να σταθήτε τυχεροί και να μείνετε σε έναν από αυτούς.
ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ
ΠΑΡΘΕΝΙ
Στα κτίρια που στεγάζεται σήμερα μια μονάδα του Ελληνικού στρατού κατά την διάρκεια της δικτατορίας ήταν φυλακισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι. Ανάμεσα τους ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μανώλης Γλέζος που με τον Αντώνη Καραγιάννη και τον Κυριάκο Τσακίρη συνέλαβαν την ιδέα να αγιογραφήσουν της εκκλησία της Αγίας Κιουράς.
ΑΓΙΑ ΚΙΟΥΡΑ
Στην αγκαλιά της εκκλησιάς της Αγιάς Κιουράς είναι ένας μικρός κολπίσκος με πανέμορφα γαλαζοπράσινα νερά.
Η εκκλησία της Αγίας Κιουράς είναι κτισμένη σε μια υπέροχη τοποθεσία, πίσω από τον κόλπο του Παρθενίου. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι αγιογραφίες του ναού. Η ιδέα της αγιογράφησής της ξεκίνησε από τους Μανόλη Γλέζο, Κυριάκο Τσακίρη και Αντώνη Καραγιάννη οι οποίοι ήταν πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο της Λέρου κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας.Η Αγία Κιουρά έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης από το Υπουργείο Πολιτισμού.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΒΟΥΡΑΔΑΙΝΑ
Μία μικρή εκκλησία που έχει χτιστεί δίπλα στο κύμα, στην εσοχή ενός βράχου. Είναι η Παναγία η Καβουράδαινα. Η γαλήνη και η ομορφιά του τόπου σε καλούν να μείνεις για ώρες εκεί.
Βρίσκεται στο Ξηρόκαμπο και είναι μια από τις ομορφότερες εκκλησίες της Λέρου. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, η εκκλησία κτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Λέγεται ότι ένας ψαράς καθώς μάζευε κοχύλια δαγκώθηκε από κάβουρα. Τη στιγμή εκείνη είδε πάνω σ’ ένα βράχο την εικόνα της Παναγιάς. Αμέσως προσευχήθηκε και η πληγή του έκλεισε. Τότε πήρε την εικόνα και τη μετέφερε στην εκκλησία του χωριού, όπου και διηγήθηκε το τι είχε συμβεί στους συμπατριώτες του. Το βράδυ είδε στον ύπνο του μια μαυροφορεμένη γυναίκα, η οποία του ζητούσε να την πάει στο σημείο που την είχε βρει. Το πρωί η εικόνα – ως εκ θαύματος – βρέθηκε και πάλι στο βράχο. Έτσι, αποφασίστηκε να κτιστεί σ’ εκείνο το σημείο μια εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγιά.
ΠΥΡΓΟΣ ΜΠΕΛΕΝΗ
Σήμερα στεγάζει το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Λέρου. Θα δείτε μια αξιόλογη συλλογή που χαρακτηρίζεται κυρίως ιστορική καθώς τα εκθέματα που περιλαμβάνει δεν είναι αντιπροσωπευτικά όσων συναντά κανείς σε ένα Λαογραφικό μουσείο. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι η κοινωνία της Λέρου ήταν αστική από την περίοδο 1880 – 1920.
Από τα εκθέματα του μουσείου ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το πρόχειρο χειρουργικό κρεβάτι και ο κλίβανος αποστείρωσης, τα οποία παραπέμπουν στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου ο πύργος λειτουργούσε ως νοσοκομείο.
Στην αυλή του Πύργου Μπελένη οργανώνονται κάθε καλοκαίρι πολιτιστικές και καλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Στη γύρω περιοχή βρίσκονται οι εκκλησίες των Αγίων Σαράντα και του αγίου Σωφρονίου, κοντα υπάρχει το ιερό ενός παλαιοχριστιανικού ναού, με εξαιρετικα ψηφιδωτά. Στα Αλιντα θα βρειτε πολλά καταστηματα και φαγάδικα καθώς και θαλάσσια σπορ οπως ιστιοσανίδα και θαλάσσιο σκι. Κάθε χρόνο στα πλαισια της ναυτικης εβδομάδας οργανωνονται θαλάσιοι αγωνες.
