Δημητσάνα-η μπαρουταποθήκη του Έθνους

Κατά περιόδους έχω αναφερθεί με εγγραφές στα όμορφα, γραφικά αλλά και ιστορικά χωριά του νομού Αρκαδίας, όπως η Καρύταινα, η Στεμνίτσα, το Χρυσοβίτσι, ο  Κοσμάς
Με τη σημερινή εγγραφή θα επισκεφτούμε την Δημητσάνα.
Η Δημητσάνα είναι ένα ορεινό χωριό του νομού Αρκαδίας. Είναι χτισμένη στην πλαγιά ενός λόφου σε υψόμετρο 950 μέτρων. Έχει μια θαυμάσια θέα της πεδιάδας της Μεγαλόπολης και του Ταΰγετου.

Η ιστορία της Δημητσάνας αρχίζει από τους Ομηρικούς χρόνους, όταν στη θέση της βρισκόταν η μικρή αρκαδική πόλη Τεύθις, ίχνη της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα.  
Το όνομα Δημητσάνα αναφέρεται πρώτη φορά το 967 μ.Χ. σε πατριαρχικό έγγραφο, σχετικά με τη Μονή Φιλοσόφου, η οποία ιδρύθηκε το 963 μ.Χ. 2,5 χλμ. έξω από το χωριό.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο με το "κρυφό σχολειό" και στην επανάσταση του 1821 με το "Δημητσανίτικο μπαρούτι", που παρασκεύαζε.
Είναι πατρίδα του Εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε', του οποίου το άγαλμα δεσπόζει στην πλατεία του χωριού, καθώς και του Παλαιών Πατρών Γερμανού.

Το 1764, ένας σοφός καλόγερος, ο Αγάπιος, έχτισε βιβλιοθήκη και μετέφερε τα βιβλία από το μοναστήρι. Η βιβλιοθήκη μεγάλωνε συνεχώς μέχρι το 1821, γιατί το Πατριαρχείο έδινε νέα βιβλία, καθώς στη Δημητσάνα λειτουργούσε ιερατική σχολή, που έγινε γνωστή με το όνομα "Φροντιστήριο Ελληνικών Γραμμάτων".
Κατά τη διάρκεια του αγώνα του 1821, μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης καταστράφηκε, γιατί οι Έλληνες χρειάζονταν το χαρτί για να φτιάχνουν φυσέκια στους 14 μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας, που δούλευαν μέρα νύχτα τροφοδοτώντας τους αγωνιστές. Για το λόγο αυτό η Δημητσάνα ονομάστηκε "Μπαρουταποθήκη του Έθνους".


Φωτογραφία Jean Housen
Η Δημητσάνα από τον 18ο αιώνα αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής. Τα άφθονα νερά της περιοχής, που έρεαν από τις πηγές του Λούσιου ποταμού, ήταν η κινητήρια δύναμη της οικονομίας του χωριού. Αλευρόμυλοι, νεροτριβές, βυρσοδεψεία, μπαρουτόμυλοι είναι κάποιες από τις βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που δημιούργησαν οι κάτοικοι. Αυτές συνέβαλαν στην οικονομική άνθησή της.
Η Δημητσάνα είναι ένας πετρόχτιστος οικισμός με αξιόλογα αρχοντικά, διώροφα και τριώροφα, τα περισσότερα από τα οποία είναι αναστηλωμένα. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής της Γορτυνίας γι' αυτό κι έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
Φωτογραφία SieBot
Φωτογραφία Jean Housen
Η βιβλιοθήκη, το αρχοντικό του Γρηγορίου του Ε', που σήμερα φιλοξενεί εκκλησιαστικό μουσείο, το δημοτικό σχολείο, η θαυμάσια "βρύση του Μουσταφά" και οι έξι μπαρουτόμυλοι γύρω από τον οικισμό είναι κάποια από τα αξιοθέατα της Δημητσάνας. Η βιβλιοθήκη σήμερα αριθμεί 35.000 τόμους, χειρόγραφα και έγγραφα. 
Το δημοτικό σχολείο χτίστηκε την περίοδο 1898-1910 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα διτάξιου σχολείου αυτής της περιόδου. Λειτούργησε ως το 1930 ως σχολείο θηλέων και στη συνέχεια στέγασε το Ειρηνοδικείο Ψωφίδος.
Φωτογραφία Ferengi
Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες. Επτά εκκλησίες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα υπάρχουν στο χωριό. Αριστουργήματα αρχιτεκτονικής και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ιστορικής άποψης, δίνουν στον οικισμό μια ιδιαίτερη γοητεία. Οι πιο αξιόλογες από αυτές είναι η εκκλησία της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών.
Στην ευρύτερη περιοχή αξιοθέατα είναι η Μονή Φιλοσόφου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, καθώς και η μονή Προδρόμου, που βρίσκονται στο εσωτερικό του φαραγγιού του Λούσιου ποταμού. 
Φωτογραφία ishock
Φωτογραφία ishock
Η Δημητσάνα είναι στενά δεμένη με τον ποταμό Λούσιο, όσον αφορά στην ιστορική, πολιτιστική και οικονομική της πορεία. Το ποτάμι περνά χαμηλότερα διαγράφοντας ένα επιβλητικό φαράγγι και εκβάλλει στον ποταμό Αλφειό.
Φωτογραφία Nochoje
Λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει ένα έξοχο δείγμα της λειτουργίας των παραδοσιακών υδροκίνητων εγκαταστάσεων.
Φωτογραφία Ferengi
Η Δημητσάνα είναι ένα γραφικός οικισμός που δεν μπορεί παρά μονάχα να γοητεύσει τον επισκέπτη της με την ομορφιά της και την ιστορία της, που είναι έκδηλη παντού.
Φωτογραφία grfun
 http://aksioperierga.blogspot.com/